Captains dinner over de verduurzaming van de Gelderse industrie

06 juni 2025 - “Op je handen zitten is geen optie!”

Op de eerste maandag in juni verzamelen zich zo’n 50 CEO’S uit Gelderse industrie in het Arnhemse provinciehuis. De uitnodiging kwam van de Provincie Gelderland, Cluster6 en het GEA-netwerk. Centrale vraag voor het gezelschap: hoe kan – in een tijd waarin we nog jaren te maken hebben netcongestie – de energie-intensieve industrie (Cluster6) in Gelderland toch verder verduurzamen? De sleutelwoorden van de avond waren ‘planbaarheid’, ‘creativiteit’, ‘visie’, ‘perspectief’, ‘experimenteerruimte’ en: ‘doorzetten!’

Cluster6 regisseur Barbara Verwayen maakt duidelijk wat de economische en maatschappelijke waarde is van dit cluster: 125 miljard euro aan omzet en 210.000 mensen die werken in bijvoorbeeld voeding, papier, keramiek of metaal. Het energieverbruik voor een Cluster6 bedrijf ligt op meer dan 1 miljoen m3 aardgas of 10GWh elektra. Gelderland is de grootste Cluster6 provincie met ruim 80 bedrijven. Barbara laat zien hoe taai de verduurzamingsopgave is: “Bijna driekwart van de projecten waar sprake is van een nieuwe aansluiting op het net, of een uitbreiding, kan onder de huidige omstandigheden niet doorgaan.” Ze meent dat bedrijven zich veel meer mogen laten horen richting ‘Den Haag’ en vooral ook een eigen plan moeten maken. “Perspectief en planbaarheid zijn cruciaal!”

Congestiemanagement
Bart van der Laan, programmamanager Flexibel Energiegebruik van Liander, legt uit wat er onder de noemer ‘verplicht congestiemanagement’ gebeurt: “De technische alternatieven worden daarin verkend. In een eerste fase wordt op basis van vrijwilligheid naar flexibilisering gezocht. Eerst komen de grootverbruikers van 5 MW of meer aan de beurt; daarna de klanten vanaf 1MW.” Ook hij benadrukt het belang van een energieplan voor elk bedrijf.

Energie op de strategie-agenda van de CEO
“Het maakt duidelijk dat energie inmiddels kopzorg nummer 1 is geworden voor de industrie”, concludeert  GEA-voorzitter Bernd Hendriksen, “Energie is al lang geen kwestie meer voor alleen de duurzaamheidsmanager. Het ligt nu bij de CEO op tafel.” Neem Aviko  - waar Katerina Kempinga Site Director is. Bij de aardappelverwerker uit Steenderen lossen dagelijks zo’n 65 vrachtwagens hun lading. Jaarlijks een slordige 560.000 ton. Voor de verwerking is veel water, verhitting én koeling nodig. Daarom werkt Aviko al vele jaren aan hun future proof sustainable chain, verduurzaming van teler tot tafel. Ze wisten in 2024 ten opzichte van 2021 een CO2-reductie van 20 procent per ton product te behalen. "Natuurlijk  ging dat niet van de een op de andere dag. Maar we zagen dat het ook kansen voor onze operatie kon bieden. Je moet creatief zijn. Steeds weer aanpassen aan de veranderende omstandigheden. En niet bang zijn om samen te werken. Sterker nog: samenwerken in de keten is essentieel. Dat is wat ons verder brengt en ook nog eens heel leuk is!"

Steun
Moeilijke tijden dus. Maar er is steun. Ook vanuit de provincie. Gedeputeerde Ans Mol ziet de industrie als de ruggengraat van de economie met een belangrijk bijdrage aan werkgelegenheid, innovatie en brede welvaart. “Een duurzame industrie zorgt voor een sterke economie op de lange termijn. Tegelijkertijd zien we de spagaat waarin u zit, veroorzaakt door netcongestie.” Er zijn meerdere sporen om te helpen. Zo is er het Actieplan Netcongestie en ligt er bijna de geactualiseerde handreiking “Eerste Hulp Bij Netcongestie”. Ook is Provinciale Staten gevraagd om extra geld uit te trekken voor onder andere voor een extra subsidieregeling en voor hulp bij collectieve energiesystemen bij smart energy hubs. Maar de gedeputeerde heeft ook nog een heel concreet nieuw aanbod: “Het ministerie van Klimaat en Groene Groei biedt samen met RVO een regio-aanpak voor de Cluster 6-bedrijven. Daarvoor is landelijk 2,8 miljoen euro beschikbaar gesteld om circa tien samenwerkingsinitiatieven te starten. Het gaat om initiatieven waarin bedrijven samen werken aan verduurzaming, zoals warmte-uitwisseling, waterstofnetwerken of gedeelde kabelinfrastructuur”, aldus de gedeputeerde, “en het mooie is: u hoeft nu nog geen kant-en-klare oplossing te hebben, wél een gedeelde ambitie en commitment om samen verder te komen.”

GEA-voorzitter Bernd Hendriksen verwoordt zijn gevoel van de avond: “Helder is dat op je handen blijven zitten geen optie is. Je moet een eigen plan hebben voor de toekomst; dat transitie pad uitstippelen; intensief de samenwerking zoeken en niet zomaar ‘nee’ accepteren.” 

Download onderaan de pagina de diverse gegeven presenaties.

Op 8 juli is een vervolg gepland. Dan komen de energiecoördinatoren van de cluster6 bedrijven bijeen om verder inhoudelijk in te gaan op de verplichting tot congestiemanagement. De nadruk ligt hierbij op zoeken naar mogelijkheden van de industrie om te flexibiliseren van het elektriciteitsverbruik. Opgeven kan via GEA-regisseur Bruno Mulder:

Ja, ik ben er graag bij!

 

 

Verplicht congestiemanagement
Netcongestie heeft ertoe geleid dat Liander fasegewijs verplicht congestiemanagement invoert in de provincie. Liander nodigt bedrijven nadrukkelijk uit om te zoeken naar flexibiliteit in hun elektraverbruik. Tegelijkertijd is via RVO de Flex-e regeling opengesteld. Bedrijven kunnen daar tot 50% (met een max van 10.000 euro) subsidie aanvragen om via een flexibiliteitsscan in kaart te brengen in hoeverre bij hen flexibiliteit te realiseren is. Ook de provincie Gelderland overweegt aanvullende financiële hulp aan bedrijven om flexibiliteit te inventariseren en te realiseren. Ondanks de lopende initiatieven is er aarzeling bij de Cluster 6-bedrijven om concreet aan het werk te gaan met flexibiliteit. Soms ontbreek het aan een perspectief ('het kan niet bij mij') en soms is er geen helder beeld van de mogelijke ‘up-side’ ('ik lever in, maar wat krijg ik terug?'). Om bedrijven dit perspectief wél te geven organiseert het Gelders Energie Akkoord, samen met de provincie Gelderland en Cluster 6 een sessie waarin zowel de mogelijkheden, ondersteuningsregelingen vanuit RVO / provincie en wat het oplevert (i.s.m. met Liander) worden toegelicht.

In contact met het netwerk



Ik word graag partner van het netwerk.

Aanmelden



Ik ben nieuwsgierig. Stuur me de nieuwsbrief.

Aanmelden nieuwsbrief