Interview Dirk Louter onderweg naar GEA 2.0

08 mei 2019 - Er is de afgelopen jaren een unieke samenwerking in Gelderland ontstaan. Het Gelders Energie Akkoord heeft meer dan 200 maatschappelijke partijen bij elkaar gebracht om een impuls te geven aan de energietransitie. Vanuit andere provincies en vanuit Den Haag wordt met bewondering en respect gesproken over deze hedendaagse netwerkaanpak. En ook de informateur voor het nieuwe College van GS in Gelderland heeft gewezen op het belang van samenwerking voor het nieuwe Provinciebestuur in het algemeen en die in het GEA in het bijzonder. Het GEA spreekt met Kwartiermaker Dirk Louter.

Door: Dirk Louter en Monique van Meel, Communicatieadviseur GEA

“Ik werk op de achtergrond aan de overgang van GEA naar GEA 2.0. Wat ik doe is toch onder de motorkap, de GEA-motor goed laten draaien. Mensen die veel met de inhoud bezig zijn en met hun eigen projecten die hoeven ook niet zoveel te merken van mij. Als het resultaat straks maar zo is, dat het GEA als GEA 2.0 meer effect bereikt, beter werkt, transparanter is, overzichtelijker is. Dat zie ik als mijn rol.

Hoe ik die verandering teweegbreng, zonder op de voorgrond te treden? Uit de evaluatie is wel gebleken dat mensen best wel ideeën hebben hoe dingen anders of beter kunnen binnen het GEA. Ze kunnen daar zelf ook mee aan de slag. Ik probeer daar in gesprek met de stuurgroep en het secretariaat de randvoorwaarden vast te stellen en de infrastructuur te maken, waarin mensen hun eigen ideeën en hun eigen manier van werken goed of nog beter kwijt kunnen. Het is dus niet zo dat ik iets bedenk of maak wat anderen moeten weten, het is meer dat ik vanuit mijn deskundigheid het GEA ondersteun om richting te krijgen.”

Vanaf de zomer van 2018 is nagedacht over herijking van uitgangspunten en herontwerp van de samenwerking in het GEA. Dat was nodig geworden omdat de GEA-samenwerking de pioniersfase is ontgroeid. Het is nodig om de doelen en de werkwijze opnieuw tegen het licht te houden. Na de jaren met het accent op uitvinden, onderzoeken, pionieren en experimenteren komt de komende jaren het accent meer op samen programmeren, besluiten en op doen.  En op verbreding en verdieping van een koplopersgroep naar een brede maatschappelijke beweging voor een duurzaam energiesysteem en klimaatneutraliteit.

De evaluatie van het GEA in 2018 heeft laten zien dat hier bij veel partijen behoefte aan bestaat. Er is behoefte aan nieuw gereedschap in de samenwerking om de gezamenlijke ambitieuze doelen op het gebied van klimaat en energie in Gelderland te halen. Er is behoefte aan GEA 2.0, waarin de doelgerichtheid en het commitment van partijen aan de gezamenlijke doelstelling wordt versterkt.

Herijking doelstellingen

Door ontwikkelingen op landelijke en provinciale schaal is het nodig om de kwantitatieve doelen voor de GEA-samenwerking opnieuw te definiëren. Deze zijn nu gesteld op 55% CO2-reductie in 2030 en klimaatneutraliteit in Gelderland per 2050. Deze ambities bevatten een “Gelderse plus” op de landelijke klimaatdoelen hetgeen de noodzaak en urgentie van samenwerking op Gelderse schaal nog eens benadrukt. Boven deze cijfermatige doelstellingen uit is de GEA-doelstelling vooral dat er een brede maatschappelijke beweging van huishoudens, inwoners, ondernemers, investeerders, instellingen, consumenten ontstaat die bereid en in staat is om consumptie- en investeringsgedrag fundamenteel te veranderen met het oog op de doelstellingen voor klimaat en energie. Die verandering van gedrag en houding staat centraal in de transitie die vanuit het GEA wordt beoogd.

“Er is nog wel heel wat nodig om de ambities waar te maken. En dat kan niet allemaal op provinciaal niveau, maar moet ook op landelijk en lokaal niveau. Het gaat om bewustzijnsverandering. Dat zal ook gestimuleerd moeten worden door alle maatregelen die in het landelijke Klimaatakkoord moeten worden afgesproken. Er moeten fiscale prikkels komen, juridische contexten.

In Gelderland kan je een paar dingen extra kunt doen: er ligt een enorme ambitie, je hebt elkaar echt nodig om die plus-resultaten te behalen. Je kunt allerlei landelijke maatregelen treffen, maar het zal toch zoveel mogelijk regionaal en lokaal moeten gebeuren. Vanuit provinciaal niveau kan je daar heel goed een faciliterende rol vervullen. Als GEA moet je vooral proberen die bewegingen die er regionaal of lokaal zijn zoveel mogelijk te versterken.”

Vorming van vitale coalities

GEA functioneert als open netwerk waarin ideeën worden uitgewisseld, relaties worden gelegd, verbindingen worden aangegaan en informatie tussen partijen stroomt. Daarbinnen zullen coalities worden uitgenodigd en uitgedaagd om met elkaar coalities te vormen die op verschillende terreinen afspraken maken over het bereiken van concrete klimaat- en energiedoelen. Deze coalities zullen worden gevormd in de 6 regio’s van Gelderland èn op 5 themavelden van belang voor de realisatie van die doelen (landbouw/grondgebruik, industrie/bedrijven, gebouwde omgeving, duurzame opwek en mobiliteit). Over de meer exacte inrichting van die coalities (doelen, deelnemers, werkwijzen, ondersteuning) vind de komende periode overleg plaats. Daarbij wordt gemikt op een warme overdracht vanuit huidige GEA-tafels en activiteiten.

“In GEA 2.0 willen we rond de activiteiten actieve coalities stimuleren. De coalities moeten gevormd worden door partijen die er echt voor willen gaan. Daarmee doorbreken we dat GEA alleen een open netwerk is waarin je elkaar ontmoet, maar waarvan uit eigenlijk weinig dingen ontstaan. Door die coalities te stimuleren en partijen rondom bepaalde onderwerpen bij elkaar te brengen en te faciliteren om het ook echt te gaan doen, kunnen we resultaat boeken.

Ik hoop dat de voorsprong die het GEA heeft in ambitie en samenwerking ook tot uitdrukking komt in concrete resultaten. Duurzaamheid brengt meer welvaart. Als we niet overgaan op een nieuw energiesysteem, dan gaan we daar de negatieve effecten van ervaren. Als we vooroplopen in het ontwikkelen van nieuwe systemen en innovaties, levert dat wel een welvarendere en duurzamere samenleving op.”

Aanscherping en verheldering van de procesregie in de samenwerking

Om doelgerichter te kunnen optreden in de GEA-samenwerking wordt de bestuurlijke regierol van de huidige Borgingscommissie en Stuurgroep bij elkaar gebracht in een bestuurlijke GEA-kern met een ambtelijk vooroverleg. Daarbij zal een professionele procesregisseur worden aangesteld die de leiding heeft over het geheel van de professionele ondersteuning van GEA-kern, GEA-netwerk en de vitale coalities. Deze procesregisseur zal ook de komende periode worden geworven.

Met de verschillende aanpassingen en aanscherpingen in doelstellingen, structuur en werkwijze/ondersteuning blijft  de GEA-samenwerking een uitnodigend en activerend samenwerkingsverband voor Gelderse partijen die:

• de hoge doelstellingen op het gebied van klimaat en energie delen;
• daarop stevige eigen verantwoordelijkheid willen nemen;
• zich realiseren dat ze daarbij voortdurend afhankelijk zijn van andere actoren;
• en daarom willen investeren in deze gezamenlijke aanpak.

Door en voor deze actoren werkt GEA 2.0 samen voor ons klimaat in Gelderland!

“Wat ik merk binnen het GEA is dat er heel veel ideeën, activiteiten en ontwikkelingen zijn die erop wachten om op een bredere manier uitgerold te worden. GEA was een voorhoedebeweging van mensen die voorop willen lopen in de energietransitie, duurzaamheid en klimaatdoelen, maar het is nu ook wel de tijd om de mogelijkheden uit te rollen. Het blijkt gewoon heel erg moeilijk om die ideeën uit te rollen in de maatschappelijke en bestuurlijke context waarin we nu eenmaal zitten. En daar kan het GEA juist een hele belangrijke rol in vervullen.

Er hoeft niet zo heel veel nieuws meer bedacht te worden. Maar datgene dat inmiddels bedacht en ontwikkeld is, dat moet juist worden uitgevoerd. En dan kun je tot resultaten komen. “