Warmtepomp: de hoop voor de papierindustrie

22 juni 2023 - Met de inzet van industriële warmtepompen is er hoop voor de (Gelderse) papierindustrie in deze tijden van de energietransitie. Nu al besparen deze pompen 60% energie. Maar de hoge elektriciteitsprijzen en scheve verhouding in de brandstofprijzen stagneren de transitie. Hoe nu verder? Annita Westenbroek, directeur Innovatie bij VNP (Koninklijke vereniging van Nederlandse papier- en kartonfabrieken), geeft haar visie.

Tot voor kort was de heersende gedachte binnen de branche dat overstappen op warmtepompen voor papierfabrieken te lastig zou zijn. Technisch zouden de installaties niet of moeilijk de vereiste stoomtemperaturen kunnen opwekken. En de branche veronderstelde dat industriële hoge temperatuur-warmtepompen nog niet commercieel beschikbaar waren. Maar toen de samenwerking startte tussen de Europese associatie voor papierindustrie (Cepi) en de Warmtepomp Associatie (EHPA) kantelde dat beeld. “Deze werkgroep heeft een virtuele papierfabriek ontworpen”, vertelt Westenbroek. “Daarmee hebben ze productieprocessen en energiestromen in beeld gebracht. We konden warmtepompleveranciers daarmee veel inzicht geven in hoe de processen werken. Op basis daarvan konden de leveranciers implementatievoorstellen doen. Opvallend: ze boden allemaal dezelfde soort oplossing. Het kan – technisch gezien – dus wél. Dat is echt het resultaat van betere samenwerking.”

Transitie stagneert

Technisch gezien kan het misschien. Maar wie denkt dat elke papierfabriek nu aan het omschakelen is, heeft het mis. “Met de huidige elektriciteitsprijzen is een besparing van minimaal 75% nodig om een warmtepomp enigszins rendabel te maken. De huidige prijsverhouding tussen elektriciteit en gas geeft geen enkele stimulans voor bedrijven om te elektrificeren en een warmtepomp te installeren. Zelfs als een warmtepomp nu gratis zou zijn, zou er nog steeds geen fabriek in investeren”, waarschuwt Westenbroek. “De transitie stagneert zo.” In principe is de SDE-regeling hiervoor ontworpen. Echter is deze niet ingericht op het omgaan met de complexe integratie van warmtepompen. “In de praktijk geeft alleen een combinatie van meerdere procesaanpassingen en in cascade geschakelde warmtepompen  een financiële besparing. De SDE-regeling financiert alleen een enkel apparaat.”

Annita Westenbroek
“Met warmtepompen zouden bedrijven die nu een grote aansluiting hebben met een kleinere toe kunnen”

Voldoende vermogen

Naast financiën speelt ook de beperkte beschikbaarheid van elektriciteit een rol. Niet alle bedrijven beschikken op dit moment over een voldoende grote aansluiting. En gezien de netcongestieproblemen is het nog maar de vraag wanneer zij wél over voldoende vermogen kunnen beschikken.” Ook is de verdeling van vermogen nu soms scheef. “Met warmtepompen zouden bedrijven die nu een grote aansluiting hebben met een kleinere toe kunnen”

Standaardisatie

De branche blijft dus bewegen. De inzet van industriële warmtepompen moet gewoon verder worden gebracht. Dus wordt er hard doorontwikkeld. “Elk papierbedrijf is verschillend. Als branche hebben we een enquête gehouden waar we bedrijven uitvragen op hun specifieke behoeften. Daarmee kunnen leveranciers van warmtepompen aan de slag om een oplossing te bieden die zo standaard mogelijk is - en dus goedkoper(!) - maar toch ruimte biedt voor behoeften op maat. Daarnaast spreken we over procescontrole en de uitfasering van schadelijke koelmiddelen in warmtepompen.” Westenbroek verwacht dat binnen een jaar de eerste fabrieken in Europa over een warmtepomp beschikken. Ze is blij met deze ontwikkeling. “Maar”, klinkt het toch enigszins teleurgesteld, “ik vind het wel pijnlijk dat we in Nederland de voorwaarden maar niet voor elkaar weten te krijgen. We hebben nog veel werk te doen.”